Η Ελλάδα είναι στα όρια της κατάρρευσης. Κοντεύει να θεωρηθεί failed state. Η κοινωνία της είναι διαιρεμένη, και στερείται συνοχής. Η οικονομία της βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Αν λοιπόν κρίνουμε από το παρελθόν, το μέλλον της προβλέπεται δυσοίωνο.
Όταν η τρόικα προσγειώθηκε πριν από ένα χρόνο στην Αθήνα, υπήρχε μια ελπίδα πως η χώρα με τη χειρότερη διακυβέρνηση σε ολόκληρη τη Ευρώπη, μπορεί να ξαναέβρισκε το δρόμο της. Η νέα κυβέρνηση που είχε αναλάβει, και οι αξιωματούχοι της, φαίνονταν αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις. Πολλοί Έλληνες, ειδικά οι νέοι και οι μορφωμένοι, που είχαν αντιληφτεί τη δυσλειτουργία του κράτους, έδειχναν πρόθυμοι να στηρίξουν την ανατροπή. Υπήρχε μάλιστα ελπίδα για τη δημιουργία ευκαιριών μέσα από τη κρίση. Κάτι που όμως πλέον δεν υπάρχει. Η κρίση σήμερα αποτελείται αποκλειστικά από ρίσκα και απειλές.
Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Η χρόνια δυσλειτουργία του ελληνικού κράτους είναι καθεστώς. Από τότε που κέρδισε την ανεξαρτησία της πριν από δυο αιώνες, η Ελλάδα έζησε εμφύλιο πόλεμο, εξεγέρσεις, δικτατορίες, προσφυγιά, και τρομοκρατία.
Η μεγαλύτερη απόδειξη της αποτυχίας της ελληνικής πολιτείας είναι το δημοσιονομικό χάος που τη ταλανίζει εδώ και 18 μήνες. Σύμφωνα με μια μελέτη των Carmen Reinhart και Kenneth Rogoff, η ελληνική πολιτεία βρίσκεται σε κατάσταση χρεοκοπίας σχεδόν τα μισά χρόνια από το 1830. Σήμερα, αγκομαχώντας με το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος του πλανήτη, όλα δείχνουν πως η χώρα οδεύει και πάλι προς πτώχευση.
Η ανικανότητα αυτή της Ελλάδας, εξηγείται εν μέρει από την ιστορία της. Έχοντας περάσει πολλούς αιώνες ως υπόδουλη επαρχία των Οθωμανών, η Ελλάδα είχε αποκοπεί από τη Δυτική Ευρώπη και τις αλλαγές στη πολιτική και στη κοινωνία. Μια συνέπεια αυτής της απομόνωσης ήταν η αδύναμη κοινωνία, και η περιορισμένη παρουσία ανεξάρτητων θεσμών. Όλοι όσοι ασκούν πολιτική εξουσία στην Ελλάδα, το κάνουν με έναν αυταρχισμό, που θεωρείται ασυνήθιστος στη δημοκρατική Ευρώπη.
Ένα παράδειγμα για τα παραπάνω είναι και το εξής: Στα κράτη όπου τα όρια στην άσκηση της πολιτικής είναι σεβαστά, οι στατιστικολόγοι επεξεργάζονται τα νούμερα ανεξάρτητοι. Στην Ελλάδα, εδώ και μια δεκαετία, οι κυβερνήσεις εξανάγκαζαν τη στατιστική υπηρεσία να δημοσιεύει χαλκευμένα στοιχεία, ορίζοντας αρμόδιους και υπεύθυνους οι οποίοι και θα εξασφάλιζαν αυτή τη πλαστογράφηση. Μόλις άλλαξε η κυβέρνηση το 2009, αμέσως αποκαλύφτηκε η εξαπάτηση. Τους πρώτους μήνες του 2010, οι αγορές κατάλαβαν πως η Ελλάδα «πάει για φούντο». Από τότε, ολόκληρος ο κόσμος ζει με την αγωνία της κρίσης του ευρώ.
Το μέγεθος της ελληνικής «μαύρης οικονομίας» αναδεικνύει όχι μόνο την αδυναμία του κράτους να επιβάλλει το νόμο, αλλά και την πλήρη απουσία κοινωνικής αλληλεγγύης. Σύμφωνα με μια μελέτη του Γερμανοί οικονομολόγου Friedrich Schneider, η παραοικονομία της Ελλάδας αντιστοιχεί σε μέγεθος με το ¼ της επίσημης οικονομίας. Από 21 αναπτυγμένες χώρες που μελετήθηκαν, η Νο 1 σε παραοικονομία ήταν η Ελλάδα. Σύμφωνα μάλιστα με την «Διεθνή Διαφάνεια», η Ελλάδα ήταν η πιο διεφθαρμένη χώρα στην αναπτυγμένη Ευρώπη για το 2009.
Η διαφθορά είναι πολύ δύσκολο να εξουδετερωθεί άμα ριζώσει για τα καλά. Μεταξύ άλλων, πολώνει τη κοινωνία. Και η ελληνική κοινωνία είναι γεμάτη από ουλές. Έως το 1974, η χώρα είχε στρατιωτική δικτατορία με όλες τις αδικίες που ένα τέτοιο καθεστώς συνεπάγεται (συλλήψεις, εκτοπισμοί, βασανιστήρια, εκτελέσεις, κλπ).
Πιο πριν είχε ζήσει έναν εμφύλιο πόλεμο με 50.000 νεκρούς. Σήμερα, η Ελλάδα αποτελεί την πιο στρατιωτικοποιημένη χώρα στην Ευρώπη, με τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες της ηπείρου. Η βία στους δρόμους είναι συνηθισμένο φαινόμενο, ενώ υπάρχει ακόμη τρομοκρατία. Αν η οικονομία χειροτερέψει κι άλλο, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για έξαρση του βίαιου εξτρεμισμού.
Οι πιθανότητες να χειροτερέψουν τα πράγματα είναι πολλές. Οι κοινωνικές εντάσεις και η ανεξέλεγκτη διαφθορά δεν βοηθούν. Βέβαια, ακόμη κι αν αυτά τα δυο εξαφανίζονταν αύριο, η Ελλάδα και πάλι θα υπέφερε οικονομικά.
Η χώρα εξάγει τόσο λίγο, που είναι μάλλον η πιο κλειστή οικονομία από τις 27 της ΕΕ. Μια μικρή οικονομία, με μόλις 10 εκατομμύρια πληθυσμό, δεν μπορεί να πλουτίσει χωρίς εξαγωγές.
Επιπλέον, καμιά οικονομία δεν πλουτίζει χωρίς καινοτομίες. Ένας δείκτης για αυτό είναι και τα ποσά που δαπανώνται για την έρευνα. Στην Ελλάδα, το κράτος και οι επιχειρήσεις ξοδεύουν μόλις 0.5% του ΑΕΠ ετησίως για την έρευνα. Λιγότερο από το 1/3 του μέσου όρου της ΕΕ.
Δεν υπάρχουν λοιπόν πολλοί λόγοι για αισιοδοξία όσον αφορά στην Ελλάδα. Η οικονομία, η κοινωνία, και η πολιτική της, απλά δεν λειτουργούν. Και αυτό δεν είναι κακό μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για όλους τους λαούς της ΕΕ. Αν η Ελλάδα καταρρεύσει, είναι πολύ πιθανό να συμπαρασύρει μαζί της και ολόκληρη την ευρωζώνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου