ΤΤι αφήνει πίσω της η χρονιά που φεύγει;
Συνθετικά κύτταρα, υφάσματα φτιαγμένα από βακτήρια, βιοκαύσιμα από λίπος ζώων: Η βιολογία και ο πιο φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος ζωής δείχνουν να έχουν μπει στο στόχαστρο των ερευνητών, δημιουργώντας μας ελπίδες για πιο πράσινο μέλλον και μερικά παραπάνω χρόνια ζωής του πλανήτη. Δείτε ποιες ανακήρυξε το περιοδικό TIME ως τις σημαντικότερες εφευρέσεις για το 2010, σε εννέα διαφορετικές κατηγορίες.
Τεχνολογία: Το iPad
Πώς καταφέρνει πια αυτή η εταιρία με το μισοφαγωμένο μήλο να πρωτοπορεί συνεχώς στην βιομηχανία της τεχνολογίας, συχνά επαναλανσάροντας μία κατηγορία προϊόντος, το οποίο οι ανταγωνίστριες εταιρίες έχουν εγκαταλείψει; Στην θεωρία το iPad είναι απλά μία συνέχεια των ιδιαιτέρως μη-δημοφιλών λεπτών υπολογιστών, όπως το Tablet PC της Microsoft. Η Apple, όμως, κατάφερε να σχεδιάσει ένα μοντέλο φιλικό προς τα δάκτυλα του χρήστη, το οποίο δεν υστερεί σε δυνατότητες λογισμικού. Οι χαρακτηρισμοί «μαγικό» ή «επαναστατικό», τους οποίους έχει δώσει η Apple στο iPad μόνο λίγο απέχουν από την πραγματικότητα. Γι’αυτό, άλλωστε, οι πωλήσεις του έχουν ξεπεράσει αυτές κάθε άλλου υπολογιστή στην ιστορία των ηλεκτρονικών ειδών –σύμφωνα, τουλάχιστον, με αυτά που υποστηρίζουν οι αναλυτές της εν λόγω βιομηχανίας.
Μεταφορές-Μετακινήσεις: Το μοσχαρο-κινούμενο τρένο της Amtrak
Συγκρινόμενο με τα υπερ-μοντέρνα αντίστοιχά του, στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, το Amtrak δεν αποτελεί δείγμα καινοτομίας. Στην γραμμή, όμως, Heartland Flyer -συνδέει καθημερινά την Οκλαχόμα με το Fort Worth, του Texas- το Amtrak κάνει σημαντικά βήματα προς ένα πιο πράσινο μέλλον, με λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα. Από την περασμένη Άνοιξη, η εν λόγω γραμμή χρησιμοποιεί κατά 20% βιοκαύσιμα, αντί για πετρέλαιο που εκλύει πολλούς ρύπους. Τα βιοκαύσιμα μειώνουν την μόλυνση και βοηθούν την εταιρία να περικόψει τα έξοδά της. Και τι άλλα βιοκαύσιμα θα μπορούσε να χρησιμοποιεί μία εταιρία που βρίσκεται σε μία περιοχή γεμάτη αγελάδες, αν όχι επεξεργασμένο λίπος από τα ζώα αυτά. Όσο περίεργο και να ακούγεται, το βιοκαύσιμο του μοσχαριού καίγεται καλύτερα (πιο καθαρά) από τα φυτικά βιοκαύσιμα.
Υγεία και φαρμακευτική: Το ανθεκτικό στην ελονοσία κουνούπι και το λέιζερ για κουνούπια
Το 2010, το οποίο μας αποχαιρετά σε μερικές ημέρες, υπήρξε κακή χρονιά για όσους υποφέρουν από τα κουνούπια. Το πιο ενοχλητικό έντομο του πλανήτη είναι υπεύθυνο για τουλάχιστον 250 εκατομμύρια περιστατικά ελονοσίας ετησίως –και 1 εκατομμύριο θανάτους. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, όμως, κατασκεύασαν γενετικά ένα κουνούπι, το οποίο έχει ανοσία στο παράσιτο Plasmodium, τον παράγοντα που προκαλεί την ελονοσία που μεταδίδεται με το τσίμπημα. Το επόμενο βήμα των επιστημόνων, τώρα, είναι να «δυναμώσουν» το κουνούπι, σε σχέση με τα κανονικά κουνούπια, έπειτα να το απελευθερώσουν στην άγρια φύση (πιθανώς μέσα στα επόμενα 10 χρόνια) και έτσι αυτό σιγά-σιγά να αντικαταστήσει τα υπόλοιπα κουνούπια που προκαλούν τον θανατηφόρο ιό. Παράλληλα, το πρώην στέλεχος της Microsoft, Nathan Myhrvold, συνεργαζόμενος με το Intellectual Ventures Laboratory, αναπτύσσει αυτόν τον καιρό ένα λέιζερ, το οποίο μπορεί να ακινητοποιήσει τα κουνούπια, χωρίς να βλάψει άλλα έντομα ή ανθρώπους. Εντυπωσιακό και ταυτόχρονα αποτελεσματικό.
Βιο-μηχανική: Το πρώτο συνθετικό κύτταρο
Η δημιουργία ζωής σε ένα εργαστήριο ξεπεράστηκε το 2001, όταν ο J. Craig Venter αποκωδικοποίησε με επιτυχία το ανθρώπινο γονιδίωμα. Το επίτευγμα όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για τον γενετικό χαρτογράφο, ο οποίος παράλληλα προσπαθούσε να αντιγράψει το DNA και να δημιουργήσει ζωή από ένα είδος βακτηρίου, από το μηδέν. Έτσι, σαν ένας βιολογικός κατασκευαστής Lego, ξεκίνησε με τις χημικές ουσίες που διέθετε και μετά από 15 χρόνια επίπονων δοκιμών και λαθών, κατάφερε να ανακατασκευάσει το γονιδίωμα ενός βακτηρίου, το οποίο «φόρτωσε», δηλαδή διαχωρίστηκε και πολλαπλασιάστηκε όπως οποιοσδήποτε άλλος ιός. Αυτή η συνθετική ζωή, ελπίζει ο βιολόγος, θα μπορέσει, μεταξύ άλλων, να αναπαράγει νέες μορφές βιοκαυσίμων φτιαγμένες από ανθρώπινο χέρι και να επιταχύνει την παραγωγή εμβολίων, με το να δημιουργεί εύκολα «αντίτυπα» από κάθε είδους γρίπη που κυκλοφορεί την εκάστοτε εποχή.
Πράσινη ενέργεια: Βαθύς, πράσινος, υποβρύχιος αετός
Ο υποβρύχιος αετός της σουηδικής εταιρίας Minesto μοιάζει με παιδικό παιχνίδι, έτσι όπως βουτά και καταδύεται στα ρεύματα των ωκεανών. Αλλά καθώς το θαλασσινό νερό είναι κατά 800 φορές πιο πυκνό από τον αέρα, η μικρή τουρμπίνα που είναι ενσωματωμένη στον αετό, η οποία είναι μάλιστα δεμένη στον πάτο του ωκεανού, μπορεί να παράγει 800 φορές περισσότερη ενέργεια από το αν αυτός βρισκόταν στον αέρα. Η Minesto ονομάζει την τεχνολογία αυτή Deep Green (Βαθύ Πράσινο) και λέει ότι μπορεί να αναπαράγει 500 κιλοβάτ ενέργειας ακόμα και όταν τα νερά είναι ήρεμα. Το σχέδιο αυτό θα μπορούσε να αυξήσει την αγορά παλιρροϊκής ενέργειας κατά 80%, σύμφωνα με την εταιρία. Το πρώτο πειραματικό μοντέλο θα τοποθετηθεί σε μερικούς μήνες, κοντά στις ακτές της Βόρειας Ιρλανδίας.
Ρούχα: Βιο-ραπτική
Παρά το ότι τα έντομα που το παράγουν είναι σε πολλούς αντιπαθή, το μετάξι είναι ένα εξαιρετικά όμορφο ύφασμα. Πλέον, η Suzanne Lee, ερευνήτρια του φημισμένου Central Saint Martins College of Art and Design του Λονδίνου, έχει δημιουργήσει ένα υλικό από βακτήρια, τα οποία συνήθως χρησιμοποιούνται για να μετατρέψουν το πράσινο τσάι σε ένα αφέψημα -το οποίο υπόκειται ζύμωση- με το όνομα kombucha. Καθώς αφομοιώνουν την ζάχαρη, τα βακτήρια αυτά παράγουν ένα στρώμα κυτταρίνης, το οποίο η Lee βρήκε τρόπο να αποσπά και να αποξηραίνει. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός υφάσματος, το οποίο έχει υφή που αμυδρά θυμίζει δέρμα, και που μπορεί να πατροναριστεί και να ραφτεί σε φούστες και πανωφόρια. Δεν είναι τελειοποιημένο, βέβαια, ακόμα. Αν βραχεί, για παράδειγμα, απορροφά περίπου 98% του βάρους του και «γίνεται βαρύ και γλοιώδες», λέει ο Alexander Bismarck, χημικός μηχανικός και καθηγητής στο Imperial College του Λονδίνου, ο οποίος προσπαθεί να κατασκευάσει ένα πιο «αδιάβροχο» περιβάλλον μέσα στο οποίο να αναπτύσσονται τα συγκεκριμένα βακτήρια. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πρόκειται για ένα ύφασμα που είναι πολύ πιο φιλικό προς το περιβάλλον από τον πολυεστέρα.
Ρομπότ/Λογισμικά: Το απατηλό ρομπότ
Όχι, δεν μεγαλώνει η μύτη του. Το νέο ρομπότ της Georgia Tech, όμως, το οποίο χρησιμοποιεί αλγόριθμους για να εντοπίζει τις διαμάχες και έπειτα υπολογίζει την καλύτερη μέθοδο για να ξεφεύγει από αυτές, μπορεί ακόμα να δημιουργήσει ψεύτικα ίχνη, να στείλει λανθασμένα επικοινωνιακά μηνύματα και να κρυφτεί από τον εχθρό. Αν και ο βασικός σκοπός του είναι να βοηθά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις αναζήτησης και διάσωσης, η ικανότητά του να εξαπατά το φέρνει ακόμα πιο κοντά στον τρόπο που οι άνθρωποι πραγματικά αλληλεπιδρούν.
Στρατιωτικά θέματα: Με τη δύναμη του νερού Το νεροπίστολο έγινε επαγγελματικό.
Στρατεύματα στο Αφγανιστάν σύντομα θα χρησιμοποιούν έναν νέο «υδάτινο καταστολέα», προκειμένου να κάνουν πιο δύσκολη την τοποθέτηση βομβών στις άκρες των δρόμων. Η διαφανής, πλαστική συσκευασία είναι γεμάτη νερό και διαθέτει ένα μικρό εκρηκτικό φορτίο, το οποίο όταν πυροδοτηθεί, παράγει μία λεπτή λεπίδα νερού που κονιορτοποιεί τον στόχο. Το εργαλείο αυτό που αποκλειστικά και μόνο με νερό μπορεί να καταστείλει επικίνδυνα εκρηκτικά δημιουργήθηκε στα εθνικά εργαστήρια Sandia, του Νέου Μεξικό, από τον Steve Todd, έναν μηχανικό με σημαντική πείρα στην καταστολή αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών στο Ναυτικό, τον Chance Hughs, εν αποστρατεία ειδικό στα εκρηκτικά και τον μηχανικό των εργαστηρίων Sandia, Juan Carlos Jakaboski. Προς το παρόν, η εταιρία TEAM Technologies έχει παράγει περίπου 7.000 τεμάχια από το συγκεκριμένο «όπλο» -αξίας 58 δολάρια το κάθε ένα, τα οποία πρόκειται σύντομα να αποσταλούν στο Αφγανιστάν.
Γενική κατηγορία: Ο πολύσπορος ναός
Ή αλλιώς «ένας οίκος λατρείας» της βιοποικιλότητας, αφού το βρετανικό περίπτερο για την έκθεση World Expo 2010 στην Σαγκάη κατασκευάστηκε από 60.000 φωτεινές, χοανοειδείς, οπτικές ίνες σε σχήμα ράβδου, η κάθε μία με έναν ή περισσότερους σπόρους φυτεμένους στις άκρες της. Ο Βρετανός σχεδιαστής Thomas Heatherwick, συνεργάστηκε με τους βασιλικούς βοτανικούς κήπους Kew για το πρόγραμμα Millennium Seed Bank, το οποίο σκοπό έχει να συγκεντρώσει σπόρους από το 25% των φυτών του πλανήτη έως το 2020. Το αποτέλεσμα ήταν μία ζωντανή κατασκευή, η οποία ενσάρκωσε το θέμα της φετινής Expo "Better City, Better Life", και κέρδισε το ενδιαφέρον χιλιάδων Κινέζων επισκεπτών που με την σειρά τους την ονόμασαν pu gong ying, αγριοραδίκι.
